อย่างที่ทราบกันดีว่าตามขนบธรรมเนียม เมื่อใดที่ชายไทยอายุครบยี่สิบปีบริบูรณ์จะต้องทำหน้าที่อันพึงสมควรปฏิบัติคือ การบวชเรียน เพื่อศึกษาหลักธรรมคำสอนในพระพุทธศาสนา และมีนัยยะสำคัญเพื่อแสดงความกตัญญูกตเวทีต่อบิดามารดาหรือผู้เลี้ยงดู ซึ่งเป็นสิ่งที่ปฏิบัติสืบต่อกันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

ช่วงระยะเวลาที่ลูกชายอายุครบเกณฑ์ที่กำหนด คนเป็นพ่อเป็นแม่จะมีความสุขที่เปล่งประกายออกมาจากข้างในมากเป็นพิเศษ เพราะการบวชของลูกผู้เป็นที่รักเปรียบเสมือนแสงสว่างนำทางหรืออย่างที่เรียกกันว่า เกาะชายผ้าเหลืองขึ้นสวรรค์ และยิ่งถ้าหากครอบครัวใดที่มีลูกผู้ชายเพียงคนเดียวด้วยแล้วละก็ พิธีงานบวชย่อมต้องไม่ธรรมดาอย่างแน่นอน ยิ่งคนร่ำรวยเงินทอง มีอำนาจใหญ่โต ก็มักจะจัดงานให้สมกับฐานะทรัพย์สมบัติที่ตนมี โดยอาจจะกำลังหลงลืมอะไรบ้างอย่างที่เป็นหัวใจหลักในการบวชของลูกชายที่แท้จริงไปเสียก็ได้ แต่ไม่ว่าคนเป็นพ่อเป็นแม่จะจัดงานเล็ก งานใหญ่เพียงใด คนบวชผู้เป็นลูกก็ถือว่าได้ทดแทนบุญคุณให้กับพ่อแม่

ความจริงแล้วในพิธีการบวชยังคงมีความงดงามอีกหลายอย่างที่ซ่อนอยู่ภายใน ไม่ได้มีแต่เพียงความกตัญญูที่ลูกตอบแทนบิดามารดา หรือไม่ได้มีแต่เพียงความงดงามภายนอกที่ผ่านออกมาจากทางแสง สี เสียง เครื่องไฟที่ใช้ในการประดับตกแต่งงาน แต่ถ้ามองให้ลึกกว่านั้น พิธีงานบวชยังคงแฝงไปด้วยคติธรรมที่สามารถนำมาปรับใช้ในการดำเนินชีวิตได้อีก เช่น

– การทำบุญโดยการแสดงความประพฤติอ่อนน้อมถ่อมตนกับผู้ใหญ่ หรือตามหลักพระธรรมคำสอนเรียกว่า อปจายนมัย ก่อนที่นาคจะเข้าสู่พิธีการอุปสมบทจะต้องมีการกราบลา ล้างเท้า เพื่อเป็นการขอขมาในสิ่งที่อาจจะเคยประพฤติปฏิบัติไม่ดีแก่ผู้เป็นบิดามารดาและผู้หลักผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือ สำหรับบางคนแล้วโอกาสนี้อาจจะเป็นครั้งแรกที่ได้แสดงความเคารพก็เป็นได้

– การทำให้ผู้อื่นมีความสุข งานบวชก็ไม่ต่างจากงานรื่นเริงอื่นย่อมต้องมีการเลี้ยงสังสรรค์ มีแสงไฟ เสียงเพลงดนตรี มีความสนุกสนาน ญาติมิตรได้มีโอกาสมาพบปะพูดคุยกัน แค่เพียงได้เห็นรอยยิ้มจากญาติพี่น้อง ผู้เฒ่าผู้แก่ คนในครอบครัวเท่านี้ก็ถือว่าได้บุญมากแล้ว

– การให้ทาน จะเห็นว่าในทุกงานบวช ผู้บวชจะต้องมีการโปรยเงินก่อนเข้าสู่พิธีการอุปสมบท เพื่อแจกจ่ายให้กับผู้มาร่วมงานได้นำกลับไปเป็นสิ่งมงคล เพราะถือว่าเงินนี้คือเงินบริสุทธิ์ แต่สำหรับคนที่มีความเป็นอยู่ที่ขาดแคลน เงินที่ได้จากการโปรยในครั้งนี้ อาจจะดำรงชีวิตของเขาและคนในครอบครัวได้ต่อไป

คนภายนอกอาจจะมองว่างานบวชเป็นแค่งานบันเทิงหรืองานประเพณีของคนในบางท้องถิ่นเพียงเท่านั้น แต่แท้จริงแล้ว แก่นสารของการจัดงานบวชก็ยังคงมีอะไรที่สวยงามแอบแฝงอยู่มากกว่าที่คิด ขึ้นอยู่กับว่าใครจะมองเห็นและนำมาปรับใช้อย่างไร และที่สำคัญหากคุณได้มีโอกาสเกิดมาเป็นลูกผู้ชายแล้ว ขอให้จงรักษาขนบธรรมเนียมนี้ไว้ให้ดำรงอยู่ เพราะหน้าที่สำคัญนี้ คนที่เกิดเป็นลูกผู้หญิงไม่สามารถทำแทนได้ คุณจึงคือความหวัง และความภาคภูมิใจของผู้เป็นพ่อเป็นแม่